“Adanın en bilinen festival oyunu Gazandi” – Despina Chrysanthou

“Adanın en bilinen festival oyunu Gazandi”

Sanat alanında yaşanan tüm olumsuzluklara rağmen Buffer Fringe Festivali salgına meydan okuyarak bu yıl altıncı kez gerçekleştiriliyor. Yer Değiştirme/Yerinden Olma teması ile seyircisiyle buluşacak olan bu yılki festivalde sadece çevirim içi değil canlı etkinlikler de yer alacak. Ana sahneler Lefkoşa’da ara bölgenin her iki yanında, 4-6 Aralık tarihinde yapılırken,  bu yıl Limasol ve Mağusa şehirlerinde de 28 ve 29 Kasım tarihlerinde farklı etkinlikler yer alacak. Yasemin Collective ismiyle festivale katılan Despina Chrysanthou “Gazandi” olarak bilinen, Kıbrıs’a özgü festivallerin geleneksel oyununu yeniden canlandırıyor. Hedefleri adanın unutulmaya yüz tutan özgün geleneklerini yok olmaktan kurtarmak ve genç nesillerle de paylaşmak.

Despina Limasol’da dünyaya gelen, Lefkoşa’da yaşayan genç bir tiyatro sanatçısı. Öncelikle sanatın hayatında nasıl evirildiği anlatıyor.

“Kendimi hatırladığım ilk andan itibaren sanki sanata ilgim vardı. O zaman sanat daha çok büyü gibi geliyordu. İlk olarak her çocuk gibi ben de resimler çizmeye başladım. Bunu kostüm yaratma, kısa hikayeler, şiirler takip etti. Ergenlikten itibaren de küçük tiyatro gruplarında rol almaya başladım. Üniversite çağına geldiğimde ise kesinlikle sanat eğitimi almam gerektiğini biliyordum. Ancak ailem sanatla uğraşmaya devam ederken ‘ciddi’ bir meslek edinmemi de istedi. Böylece Lancaster Üniversitesi’nde psikoloji okumaya başladım. Tiyatrodan hiç kopmadım; daha çok hobi gibi hayatımda devam etti. Üniversiteyi bitirip Kıbrıs’a döndükten sonra sanırım tiyatro eğitimi almamış olmak içimde ukde kaldı. Lefkoşa’da bulunan Vladimiros Kafkarides drama okuluna kaydımı yaptırdım. Orada üç yıl tiyatro eğitimi aldım. Bu süreçte öğretmenliğe de başladım. Daha çok otistik, hiperaktif çocuklarla çalışıyorum.   Bugüne kadar pek çok dizide, tiyatro oyununda da rol aldım.”

“Yasemin Collective sanata erişemeyen insanlar için kuruldu”

Covid sürecinde sanatta yaşanan olumsuzlukları aşmak adına Despina ve arkadaşları Yasemin Collective isimli yeni bir projeye imza attı. Buffer Frienge festivalinde performans sergileyecek bu oluşumu şöyle anlatıyor.

“Yasemin Collective tamamen çevrim içi olarak kurduğumuz dört kişilik bir grup… Salgın sürecinde bir araya geldik. O günlerde internet üzerinden pek çok görüşme gerçekleştirerek neler yapabileceğimizi, süreci hem kendimiz hem de sanatseverler için nasıl daha katlanılır kılabileceğimizi konuştuk. Sonuçta ortaya bu oluşum çıktı. Birlikte çalışmaya başladık. Özellikle sanata erişemeyen insanlara ulaşma hedefi ile yola çıktık. Bizlerin Covid sürecinde yaşadığı mahrumiyeti bazı insanların sürekli yaşadığının farkına vardık. Otistik kişiler, görme, yürüme engelliler, kısaca salgın geçse bile aslında sanata ulaşamayacak olan, bizlerin hiç ulaşamadığı insanlar… Onların sanatla buluşmasına, sosyalleşmesine olanak yaratmak için çalışmaya başladık. Bir arkadaşım daha benim gibi tiyatrocu… Ayrıca aramızda psikolog ve yoga eğitmeni de var. Öncelikle internet üzerinden bu kişilere ulaşmaya başladık. Hayatın zaman içinde yine normale dönüşmesiyle birlikte de onlar için özel, küçük etkinlikler düzenlemeye başladık. Gönüllü olarak bu projeye başladık. Bizlere de çok iyi gelen bir proje oldu.”

Yasemin Yunanca ve Türkçe’de kullandığımız ortak kelimelerden. Benim de en sevdiğim çiçek, bu ismi seçmiş olmaları da bana ayrıca anlamlı geliyor.

“Yasemin neredeyse Kıbrıs’ta herkesin evinde olan bir çiçek… Biz de çok seviyoruz. Çok zarif, hoş kokulu bir çiçek olmasına karşı ayrıca dayanıklı, güçlü bir bitki… Biraz da bu özelliğinden dolayı seçtiğimizi söyleyebilirim. Herkesin de çok hoşuna gitti. Ayrıca bizim ortak kelimelerimizden.”

“Festival sanatı özgür bırakan yapıya sahip”

Yasemin Collective olarak Buffer Fringe Festivali’nde de yer alacak olan Despina projeye dahil oluş sürecini şöyle özetledi.

“Aslında daha önce de bu festivalde farklı gruplarla yer aldım. Bu kez bir farklılık yapıp Yasemin olarak katılmak istedik. Oluşumumuzu daha geniş alanlara yaymak amacını güderken bu yılın konusunun da bize çok uygun olduğunu fark ettik. Değişik bir performans sahneleyeceğiz. Tamamen biz oluşturduk. İlginç olduğunu da düşünüyorum. Festival aslında sanatçıları, sanatınızı özgür bırakan bir yapıya sahip… Bu anlamda da bizim için çok güzel oldu.”

“Gazandi en bilinen festival, panayır oyunu”

Despina ve arkadaşlarının sahneleyecekleri oyunun adı ‘Gazandi’… Kıbrıs’ta festivallerin, panayırların en gözde oyunlarından…

Bu Kıbrıs’ta çok bilinen bir şans oyunu… Kıbrıs’ın kuzeyinde de yıllardır oynanır. Festivallerin, panayırların en sevilen oyunudur. Özel bir alana ihtiyacı olmayan, Kıbrıs kimliğini hatırlatan, öne çıkacak bir içerik seçmek istedik. Kıbrıs çok zengin bir tarihe sahip; pek çok farklı kültürden de insan var ama bu kez özümüzü hatırlamak, tamamen bizden bir şey yaratmayı amaçladık. Çünkü zaman içinde özümüzü, kimliğimizi unuttuğumuzu fark ediyoruz. ‘Buna bir nebze de olsa engel olabilsek keşke,’ diye düşündük. Küçük bir çaba, ama en azından bir çaba… Gazandi’yı anlatacak olursam aslında hepimizin bildiği oyun. Genelde büyük araçlarda oyuncaklar, hediyelik eşyalar olur. Bir kart çekilir. Üzerinde numarala var. Öte yanda ise bilye ve mekanizması var. Onu çekerek, çivili bölgeye göndeririz. Sonra gelen numara elimizdeki kartta da varsa, hediye kazanırız. Kıbrıs’tan başka bir yerde böyle bir oyun yok; tamamen özgün bir şey. Çocukluğuma dair eğlenceli, güzel anılarımın olduğu coşkulu bir oyun. Biz bu performansta bu oyunu yeniden canlandırıyoruz. Performansımı 5Aralık Cumartesi Lefkoşa’nın güneyinde, TheatroPolis OPAP saat 17.00 yer alacak ”